اسکن قلب به روش پزشکی هسته ای ( Cardiac Scan )

⦁ اسکن قلب (Cardiac Scan) چیست:

اسکن قلب روشی تشخیصی و یکی از رایجترین و شناخته شده ترین اسکنهای پزشکی هسته ای است که برای ارزیابی و بررسی خونرسانی عضله قلب مورد استفاده قرار میگیرد. در گذشته با توجه به اینکه از رادیوداروی تالیوم در اسکن قلب استفاده میشد این اسکن به اسکن تالیوم معروف شده است، در سالهای اخیر این اسکن با رادیو داروی تکنسیوم (Tc-99m) و در برخی موارد اندک با فلئور (F-18) بوسیله دستگاه پت اسکن نیز انجام میگردد.

⦁ مراحل اسکن قلب (Cardiac Scan):

اسکن قلب در دو مرحله استرس (Stress) و استراحت (Rest) انجام می شود.
⦁ مرحله استرس (Stress): با توجه به نوع درخواست پزشک معالج (اکثر مواقع متخصص قلب) و شرایط بیمار، قلب بیمار در حالت فعالیت با ورزش (با کمک دستگاه تردمیل) و یا با دارو (برای بیمارانی که قدرت فعالیت ورزشی را ندارند) مورد بررسی قرار میگیرد که همزمان با انجام این مرحله فشار خون و نوار قلب نیز توسط متخصص قلب کنترل میشود.
⦁ مرحله استراحت (Rest): در این مرحله تزریق رادیودارو به بیمار در حالت عادی انجام میگردد و بعد از مدت زمان معین (2-4 ساعت پس از تزریق) تصویربرداری از قلب صورت میگیرد.

⦁ آمادگی ها و نکات لازم قبل از انجام اسکن قلب:

1 انجام این اسکن در خانمهای باردار با نظر پزشک معالج یا پزشک بخش صورت میگیرد، لذا علی رغم این موضوع بهتر است بیماران خانم در صورت باردار بودن مسئول پذیرش را در جریان بگذارند.
2 وجود یک نفر همراه برای بیماران مسن، کودکان، افراد معلول و کم توان ذهنی و بیماران بدحال الزامی میباشد، لذا از آوردن همراه بیش از یک نفر در روز اسکن خودداری نمایید. از به همراه داشتن کودکان و بانوان باردار اکیدا خودداری گردد.
3 بهتر است بیمار در روز اسکن لباس راحت بپوشد، تا بتواند آنرا به راحتی از تن خارج کند.
4 هنگام مراجعه یا در روز اسکن بیمار بایستی تمامی مدارک پزشکی مرتبط قبلی (در صورت موجود بودن) شامل آنزیوگرافی، اکو، تست ورزش، گزارشهای بررسی مربوط به خود و خلاصه پرونده (در صورت بستری بودن) را به همراه خود داشته باشد.
5 اگر اسکن استخوان برای کودک انجام میشود، همراه کودک میتواند کودک را در اتاق اسکن همراهی کند و بهتر است اسباب بازی و خوراکی های مورد علاقه کودک را با خود همراه داشته باشید.
6 آقایان موهای سینه خود را بتراشند.
7 لازم نیست بیمار در روز اسکن ناشتا باشد، ولی بهتر است حداقل 2-3 ساعت قبل از اسکن ناشتا باشد.
8 بیمار به همراه خود یک پاکت شیر یا خامه یا مواد خوراکی که کارشناسان بخش یا مرکز تاکید میکنند همراه داشته باشد و یا تهیه کند.
9 بهتر است در هنگام انجام اسکن قلب با تست ورزش بعضی از داروهای قلبی با مشورت متخصص پزشکی هسته ای یا پزشک معالج قطع گردد.
10 یک روز قبل از انجام اسکن از خوردن خوراکی ها و نوشیدنی های کافئین دار مانند: چای، قهوه و شکلات خودداری گردد.

⦁ موارد مهمی که بیماران بعد از تزریق و قبل از اسکن بایستی رعایت کنند:

1 پس از پذیرش بیمار توسط مرکز پزشکی هسته ای و بخش پذیرش و تعیین زمان اسکن، بیمار به اتاق انتظار هدایت شده تا زمان تزریق رادیو دارو به بیمار مشخص شود، لازم به ذکر است ممکن است در این مرحله از بیمار جهت پوشیدن لباس مناسب به رختکن فراخوانده شود.
2 به دست بیمار پس از گرفتن شرح حال و ثبت آن، آنژیوکت وصل شده و چست لیدها در محلهای مخصوص روی سینه بیمار وصل شده و بدین ترتیب بیمار جهت انجام مرحله اول اسکن قلب (استرس-Stress) آماده میشود.
3 بعد از آماده شدن بیمار، بیمار به اتاق تست راهنمای میشود و زیر نظر متخصص قلب و عروق تست انجام میگردد و در انتهای تست، به بیمار رادیودارو تزریق میشود.
4 پس از فراخوانی بیمار به اتاق اسکن، بیمار وارد اتاق اسکن شده و به آرامی روی تخت یا محلی که جهت انجام اسکن توسط کارشناس دستگاه مشخص میشود قرار میگیرد و انجام اسکن آغاز میگردد.

⦁ روش انجام اسکن قلب و روشهای بهبود کیفیت تصاویر که بیماران و کارشناسان بایستی بدانند:

1 بیمار کاملا آرام روی تخت اسکن (صندلی در بعضی از دستگاه ها) قرار میگیرد.
2 در حین انجام اسکن بیمار نباید هیچ گونه حرکتی داشته باشد و حتی از تنفس عمیق و سرفه نیز بپرهیزد.
3 در صورتی که بیمار در حین اسکن حرکت داشته باشد و یا اسکن قلب در هر یک از مراحل با تشخیص متخصص پزشکی هسته ای یا کارشناس دستگاه به خوبی و با کیفیت لازم صورت نگرفته باشد ممکن است اسکن نیاز به تکرار داشته باشد، که این موضوع توسط کارشناس دستگاه اعلام خواهد شد.
4 بیمار هنگام شروع اسکن و در پایان آن به کمک همراه خود بروی تخت دستگاه گاماکمرا قرار میگیرد، لذا به هیچ وجه پس از اتمام اسکن بدون اطلاع کارشناس نباید از تخت پایین بیاید.
5 پس از اتمام انجام اسکن و تاییدیه پزشک متخصص پزشکی هسته ای مرکز در مورد تصاویر، اجازه خروج بیمار از مرکز داده خواهد شد.

⦁ نکات ایمنی و مراقبتهای پس از انجام اسکن قلب:

1 بیماران پس از اتمام اسکن باید تا 24 ساعت از نزدیک شدن به کودکان زیر 12 سال، خانمهای باردار و پرسنل بخش خودداری کنند و حداقل 2 متر فاصله خود را حفظ کنند.
2 به هنگام استفاده از سرویسهای بهداشتی جهت شستشو از آب فراوان استفاده نمایند.
3 مادران شیرده به مدت 24 ساعت شیر خود را دوشیده و دور بریزند.
4 بعد از اتمام اسکن قلب محدودیت غذایی و دارویی برای بیمار وجود ندارد.

⦁ زمان تقریبی جهت انجام اسکن قلب:

زمان تقریبی اسکن قلب بسته به نوع دستگاه (تک دتکتور یا دو دتکتور) متغییر میباشد، که برای دستگاههای دو دتکتور حدود 7-12 دقیقه و 14-25 دقیقه برای دستگاههای تک دتکتور به طول خواهد کشید.

⦁ زمان تقریبی جهت تحویل جواب اسکن قلب:

زمان تقریبی جهت تحویل جواب اسکن به مرکز و اتمام کلیه مراحل اسکن بستگی دارد، در مورد اسکن قلب جواب بین 1-2 روز پس از اتمام اسکن آماده خواهد شد که این زمان در اکثر مراکز در همان روز اسکن نیز قابل ارائه میباشد.