فرمت تصاویر پزشکی

فرمت تصاویر پزشکی چیست و چگونه می توانید در منزل تصویر رادیولوژی خود را مشاهده کنید؟

اگر شما تا کنون هر نوع تصویربرداری پزشکی را در زندگی خود تجربه داشته باشید حتما متوجه شده اید که تصویری که مرکز در قالب CD به شما تحویل می دهد یک تصویر معمولی نیست. یعنی شما قادر نیستید تا با یک کلیک ساده بر روی تصویر، بتوانید عکس ام آر آی یا سی تی اسکن یا رادیولوژی خود را ببینید. پس این تصاویر مربوط به ام ار ای یا سی تی اسکن و یا رادیولوژی چه فرقی دارند؟ ویژگی آن ها چیست و چگونه شما می توانید تصاویر مثلا ام ار ای خود را در خانه و در روی لپ تاپ شخصی خود مشاهده کنید؟

در ابتدا باید با یک نام فنی احتمالا جدید در زندگیتان آشنا شوید. نام تصاویر حوزه پزشکی دایکام می باشد. DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) یک پروتکل استاندارد برای مدیریت و انتقال تصاویر پزشکی و داده های مرتبط است و در بسیاری از مراکز بهداشتی و درمانی استفاده می شود.

DICOM در ابتدا توسط انجمن ملی تولیدکنندگان برق (NEMA) و کالج آمریکایی رادیولوژی (ACR) توسعه یافت. این علامت تجاری ثبت شده NEMA است و توسط کمیته استانداردهای DICOM اداره می شود، که با همکاری کاربران در تمام تخصص های تصویربرداری پزشکی با علاقه مندی به استانداردسازی اطلاعات تصویربرداری پزشکی، اداره می شود.

DICOM برای چه مواردی استفاده می شود

DICOM استاندارد بین المللی برای ارتباط و مدیریت تصاویر و داده های پزشکی است. ماموریت آن اطمینان از قابلیت همکاری سیستم های مورد استفاده برای تولید، ذخیره، اشتراک گذاری، نمایش، ارسال، پردازش، بازیابی و چاپ تصاویر پزشکی و همچنین مدیریت گردش کار مرتبط است.

این امر به این معنی است که مهم نیست در کجای دنیا و از چه برندی و اصلا از چه نوع تصویربرداری پزشکی برای خود استفاده کرده اید. فرمت خروجی تقریبا تمام دستگاه های تصویربرداری پزشکی دنیا دایکام می باشد. پس شما می توانید به راحتی از هر کجا که خواستید تصویر بدن خود را در قالب DICOM دریافت کنید. از همه این ها مهمتر اینکه پرینترهای پزشکی در سراسر دنیا این قالب را پشتیبانی می کنند و شما به راحتی می توانید تصویر خود را چاپ کنید.

طبق گفته NEMA، کمپانی هایی که تجهیزات تصویربرداری را تولید می کنند – به عنوان مثال MRI – سیستم های اطلاعات تصویربرداری – مانند PACS (مکانیزمی برای انتقال و ذخیره تصاویر دایکام) – و تجهیزات مرتبط اغلب استانداردهای DICOM را رعایت می کنند.

این استانداردها می توانند برای هر رشته ای از پزشکی که در آن فناوری تصویربرداری پزشکی عمدتاً مورد استفاده قرار می گیرد، مانند رادیولوژی، قلب و عروق، انکولوژی، زنان و زایمان و دندانپزشکی اعمال شود.

تصاویر پزشکی برای تجزیه و تحلیل بالینی، تشخیص و درمان به عنوان بخشی از برنامه مراقبت از بیمار استفاده می شود. اطلاعات جمع‌آوری‌شده می‌تواند برای شناسایی هرگونه ناهنجاری آناتومیکی و فیزیولوژیکی، ترسیم پیشرفت درمان، و ارائه پایگاه‌داده‌ای از اسکن‌های عادی بیمار برای مراجعات بعدی به پزشکان استفاده شود.

سیستم های اطلاعات تصویربرداری، مطابق با DICOM، تا حد زیادی نیاز به تصاویر مبتنی بر فیلم و ذخیره سازی فیزیکی این موارد را از بین برده است. در عوض، این روزها، تصاویر پزشکی و همچنین داده‌های غیرتصویری مرتبط را می‌توان به صورت دیجیتالی ایمن ذخیره کرد، چه به صورت محلی یا در فضای ابری.

چرا DICOM مهم است؟

در سال 1983، ACR و NEMA کمیته مشترکی را به امید توسعه استانداردها با هدف ارتقای ارتباط اطلاعات تصویربرداری دیجیتال بدون توجه به سازنده دستگاه و تسهیل توسعه و گسترش PACS تشکیل دادند.

امروزه، استاندارد DICOM در سراسر جهان برای ذخیره، تبادل و انتقال تصاویر پزشکی استفاده می‌شود که امکان ادغام دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی از چندین تولیدکننده را فراهم می‌کند. داده های بیمار و تصاویر مربوطه در قالبی استاندارد رد و بدل و ذخیره می شوند. بدون یک رویکرد مبتنی بر استانداردها، اشتراک گذاری داده ها بین دستگاه های تصویربرداری مختلف دشوار خواهد بود زیرا آنها نیاز به تفسیر فرمت های تصویری متعدد دارند.

با DICOM، پزشکان دسترسی آسان‌تری به تصاویر و گزارش‌ها دارند و به آنها امکان می‌دهد تا تشخیص را از هر نقطه‌ای در جهان انجام دهند. به نوبه خود، بیماران مراقبت کارآمدتری را دریافت می کنند.

همه تصاویر پزشکی از فرمت DICOM پیروی نمی کنند، به عبارتی دیگر فرمت تصاویر پزشکی ممکن است به شکلی به غیر از دایکام نمایش داده شود، لذا فرمت تصاویر پزشکی ارتقاء پیدا کرده اند. که این موضوع منجر به توسعه اشتراک اسناد متقابل یا XDS شده است. افزونه ای که به نام XDS-I شناخته می شود مخصوص تصویربرداری است و امکان ذخیره سازی فرمت های تصویری متعدد را فراهم می کند. بسیاری از فروشندگان سیستم های تصویربرداری پزشکی ویژگی هایی را ارائه می دهند که فرمت های DICOM و غیر DICOM را تفسیر می کنند.

استاندارد DICOM

استاندارد DICOM یک طرح کلی از استانداردهای مدیریت تصویربرداری دیجیتال است. DICOM یک سند چند قسمتی ارائه می دهد که تاریخچه، دامنه، اهداف و ساختار استاندارد را به تفصیل شرح می دهد. این اطلاعات به صورت آنلاین در قالب های مختلف فایل موجود است و مرتباً بازبینی و بازنشر می شود.

از زمان انتشار این فرمت، 21 بخش جداگانه تولید شده است که همه چیز را پوشش می دهد، از نمای کلی DICOM، تعاریف، ساختارهای داده و رمزگذاری، ذخیره سازی رسانه، فرمت های رسانه، امنیت، و سایر جنبه های مهم استانداردسازی داده را شامل می شود.

در کل می توان گفت که DICOM هم یک پروتکل ارتباطی و هم یک فرمت فایل است، به این معنی که می تواند اطلاعات پزشکی مانند تصاویر سونوگرافی و MRI را به همراه اطلاعات بیمار، همه در یک فایل ذخیره کند. این فرمت تضمین می‌کند که همه داده‌ها در کنار هم باقی می‌مانند، و همچنین امکان انتقال اطلاعات گفته شده را بین دستگاه‌هایی که از فرمت DICOM پشتیبانی می‌کنند را فراهم می‌کند.

چگونه تصاویر پزشکی را در منزل باز کنید و بخوانید؟

تا اینجای کار با فرمت کلی تصاویر پزشکی آشنا شده اید. حال سوال شما این است که به طور کلی چگونه می توان این تصاویر را در لپ تاپ شخصی خود ببینید؟

فایل‌های DCM یا DCM30 را که بر روی دیسک یا فلش درایو پس از یک تصویربرداری پزشکی به شما داده شده است، می‌توانید با نرم‌افزار مشاهده‌کننده DICOM که روی دیسک یا درایو (معمولا توسط مرکز برای شما قرار داده می شود)، مشاهده کنید. به دنبال فایلی به نام setup.exe یا موارد مشابه بگردید، یا اسنادی را که همراه با داده ها به شما داده شده است را بررسی کنید.

اگر نمی‌توانید نمایشگر DICOM ( dicom viewer ) را به کار بیاندازید، یا یکی از آن‌ها همراه با تصاویر پزشکی شما نبود، برنامه رایگان MicroDicom یک گزینه مناسب برای شماست. با استفاده از آن، می توانید اشعه ایکس یا یک تصویر پزشکی دیگر را مستقیماً از دیسک، از طریق یک فایل ZIP یا حتی با جستجو در پوشه های خود برای یافتن فایل های DICOM باز کنید. هنگامی که یک عکس در MicroDicom باز شد، می توانید ابرداده آن را مشاهده کنید، آن را به صورت JPG، TIF یا یک نوع فایل تصویر رایج دیگر خروجی بگیرید.

اگر ترجیح می‌دهید از یک ابزار مبتنی بر وب برای باز کردن فایل‌های DICOM خود استفاده کنید، نمایشگر رایگان Jack Imaging یکی از گزینه‌ها است—فقط فایل را به مربع روی صفحه بکشید تا آن را مشاهده کنید. اگر فایلی را از پزشک خود دریافت کرده‌اید که قرار است تصاویر پزشکی روی آن باشد، مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس، این ابزار به شما این امکان را می‌دهد که آن را به‌صورت آنلاین در یک نسیم مشاهده کنید.

کتابخانه DICOM یکی دیگر از نمایشگرهای آنلاین رایگان DICOM است که می‌توانید از آن استفاده کنید، به ویژه اگر فایل DICOM واقعاً بزرگ باشد مفید است و RadiAnt DICOM Viewer یکی دیگر از برنامه‌های قابل دانلود است که فایل‌های DICOM را باز می‌کند، اما این برنامه فقط یک نسخه کم حجم از نسخه کامل است.

View My Scans یک نمایشگر آنلاین DICOM است که از فایل های تکی و همچنین آرشیو ZIP پشتیبانی می کند.
فایل‌های DICOM ممکن است با IrfanView، Adobe Photoshop و GIMP نیز باز شوند.

نحوه تبدیل یک فایل DICOM

برنامه MicroDicom که قبلاً چند بار ذکر شد، می‌تواند هر فایل DICOM را که دارید به BMP، GIF، JPG، PNG، TIF یا WMF تولید کند. اگر یک سری عکس وجود داشته باشد، از ذخیره آنها در یک فایل ویدیویی با فرمت WMV یا AVI نیز پشتیبانی می کند.

برخی از برنامه های دیگر معرفی شده در بالا که از فرمت DICOM پشتیبانی می کنند نیز ممکن است بتوانند فایل را به فرمت دیگری ذخیره یا صادر کنند، گزینه ای که احتمالاً در منوی File > Save as یا Export وجود دارد.

هنوز نمی توانید فایل تصویر پزشکی را باز کنید؟

اگر نمی‌توانید فایل خود را با استفاده از برنامه‌ها یا سرویس‌های وب ذکر شده در بالا باز کنید، پسوند فایل خود را دوباره بررسی کنید تا مطمئن شوید که در واقع “.DICOM” را می‌خواند و نه فقط چیزی که املای مشابهی دارد.

برای مثال، ممکن است واقعاً یک فایل DCO داشته باشید که هیچ ارتباطی با فرمت DICOM یا تصاویر به طور کلی نداشته باشد. فایل های DCO دیسک های مجازی و رمزگذاری شده ای هستند که با Safetica Free استفاده می شوند.

همین امر را می توان برای پسوندهای فایل مشابه مانند DIC گفت، اگرچه این یکی می تواند مشکل باشد. فایل‌های DIC در واقع ممکن است فایل‌های تصویری DICOM باشند، اما پسوند فایل برای فایل‌های فرهنگ لغت در برخی برنامه‌های واژه‌پرداز نیز استفاده می‌شود.

در این مقاله قصد داشتیم تا شما را با زبانی ساده با مفاهیم فایل های دیجیتال تصویربرداری شده از بدن یا به عبارتی فرمت تصاویر پزشکی آشنا کنیم. قالب اصلی این تصاویر DICOM می باشد که می توان در آن اطلاعاتی فراتر از تصویر ذخیره نمود. در این فایل ها اطلاعات متنی، اطلاعات تصاویر و اطلاعات اضافه با عنوان متا دیتا ذخیره می شود که می تواند به پزشک در تشخیص بیماری مریض کمک زیادی بکند. همچنین در این مقاله راه های باز کردن تصاویر DICOM را به شما معرفی نمودیم.